Theme: Consumer Protection

ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ವೇದಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ರೀಟೈಲರ್ಗಳ ಮೂಲಕ ಖರೀದಿಸಿದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಅನ್ಯಾಯದ ವ್ಯಾಪಾರ ಅಭ್ಯಾಸಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಗ್ರಾಹಕರು ದೂರು ನೀಡಬಹುದು. ಮಾರಾಟಕ್ಕೆ ಸರಕುಗಳು ಅಥವಾ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಯಾವುದೇ ಡಿಜಿಟಲ್ ಅಥವಾ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ, ಉಂಟುಮಾಡುವ ಅಥವಾ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಅಸ್ತಿತ್ವವುಳ್ಳದವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಘಟಕ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ನಿಯಮಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.

ಈ ನಿಯಮಗಳು ವೃತ್ತಿಪರ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಅಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಗ್ರಾಹಕರು ಅಮೆಜಾನ್ ವಿರುದ್ಧ ದೂರು ನೀಡಬಹುದು ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಘಟಕವಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಮೂಲಕ ಸರಕುಗಳ ಮಾರಾಟದ ಚಟುವಟಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅಮೆಜಾನ್ ನಂತಹ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಉತ್ಪನ್ನದೊಂದಿಗೆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿದ್ದರೆ, ಉತ್ಪನ್ನದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಅಮೆಜಾನ್ ಅನ್ನು ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಉತ್ಪನ್ನ ತಯಾರಕರನ್ನಲ್ಲ.

ಕುತೂಹಲಕಾರಿಯಾಗಿ, ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಘಟಕದ ಉತ್ಪನ್ನದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯು ಭಾರತವನ್ನು ಮೀರಿ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರರ್ಥ ಈ ವೇದಿಕೆಗಳು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ದೇಶದ ದೇಶೀಯ ಕಾನೂನುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನವಾಗಿ ಹೊಣೆಗಾರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಲಿಯಿಡ್ ನಂತಹ ವಿದೇಶಿ ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಘಟಕವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ತಲುಪಿಸುತ್ತದೆ; ದೋಷಯುಕ್ತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಯಾವುದೇ ಹಾನಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ಲಿಯಿಡ್ ವಿರುದ್ಧ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ಕ್ರಮವನ್ನು ತರಬಹುದು.

ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ವೇದಿಕೆಗಳ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ

ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ವೇದಿಕೆಗಳನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳಿಗೆ ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು:

• ಅವರ ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಲೆ ಬದಲಾವಣೆಗಳು.
• ಒದಗಿಸಿದ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಜಾಗರೂಕತೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕರ ವಿರುದ್ಧ ತಾರತಮ್ಯ.
• ದಾರಿತಪ್ಪಿಸುವ ಜಾಹೀರಾತುಗಳು, ಅನ್ಯಾಯದ ವ್ಯಾಪಾರ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ನಿಖರವಾದ ವಿವರಣೆಗಳು/ಮಾಹಿತಿ.
• ದೋಷಯುಕ್ತ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಮರುಪಾವತಿಸಲು ಅಥವಾ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸುವುದು.
• ಗ್ರಾಹಕರು ಪಡೆದ ಸರಕುಗಳು ಅಥವಾ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆಗಳು ಅಥವಾ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ವಿಫಲವಾಗಿದ್ದಾಗ.
• ತಮ್ಮ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಜಾಹೀರಾತು ಮಾಡಲಾದ ಸರಕುಗಳು ಅಥವಾ ಸೇವೆಗಳ ದೃಢೀಕರಣ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಪ್ಪು ವಿವರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು ಮಾಡುವುದು.

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಉತ್ಪನ್ನದ ಅಪಾಯಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜ್ಞಾನವಾಗಿದ್ದರೆ ಅವರು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಗ್ರಾಹಕರು ಫ್ಲೇಮ್‌ಥ್ರೋವರ್‌ಗಳಂತಹ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಅಥವಾ ಬದಲಾಯಿಸಿದರೆ, ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಘಟಕವನ್ನು ಇದಕ್ಕೆ ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ವೇದಿಕೆಗಳಿಗೆ ದೂರು ನೀಡುವುದು

ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ವೇದಿಕೆಗಳು ‘ಕುಂದುಕೊರತೆ ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನ’ವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಗ್ರಾಹಕರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ‘ಕುಂದುಕೊರತೆ ಅಧಿಕಾರಿ’ಯನ್ನು ನೇಮಿಸಬೇಕು. ಕುಂದುಕೊರತೆ ನಿವಾರಣಾ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದ ವಿವರಗಳನ್ನು ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಬೇಕು. ಕುಂದುಕೊರತೆ ಅಧಿಕಾರಿಯು 48 ಗಂಟೆಗಳ ಒಳಗೆ ದೂರನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಒಂದು ತಿಂಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವಿಷಯವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಬೇಕು.

ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉಪಯುಕ್ತತೆಯ ಸೇವೆಯನ್ನು ತಡೆಯುವುದು / ಒದಗಿಸದಿರುವುದು

ಯಾರಾದರೂ ನಿಮಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉಪಯುಕ್ತತೆಯ ಸೇವೆಯನ್ನು ತಡೆ ಮಾಡಿದರೆ, ನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದರೆ ಅಥವಾ ಒದಗಿಸದಿದ್ದರೆ, ನೀವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಸೇವೆಗಳ ಪೋರ್ಟಲ್‌ಗೆ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು. ಪೋರ್ಟಲ್, ಗ್ರಾಹಕ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಮೀಸಲಾಗಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಗ್ರಾಹಕರು ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದಾದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಗಳ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಸೇವೆಗಳ ಪೋರ್ಟಲ್‌ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಸರಕು ದರಗಳು (ಚಿನ್ನ, ಬೆಳ್ಳಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಬೆಲೆಗಳು), ಪಡಿತರ ಚೀಟಿಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುವುದು ಇತ್ಯಾದಿ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಸೇವೆಗಳ ಪೋರ್ಟಲ್‌ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಸರಕು ದರಗಳು (ಚಿನ್ನ, ಬೆಳ್ಳಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಬೆಲೆಗಳು), ಪಡಿತರ ಚೀಟಿಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವುದು ಇತ್ಯಾದಿ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು.

ಇತರ ವಿಷಯಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಪೋರ್ಟಲ್ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಗ್ರಾಹಕರ ದೂರು ವೇದಿಕೆ, ರಾಜ್ಯವಾರು- ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿವರಗಳ ಕುರಿತು ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಬ್ಯೂರೋ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಬಗ್ಗೆ ದೂರುಗಳನ್ನು ಸಹ ಇಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು. ಇದರರ್ಥ ಗ್ರಾಹಕರು BIS-ಪ್ರಮಾಣೀಕೃತ ಉತ್ಪನ್ನದ ಗುಣಮಟ್ಟ, ಹಾಲ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು, BIS ಮಾನದಂಡದ ಕುರಿತು ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುವ ಜಾಹೀರಾತುಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.

ಅಂಚೆ, ಟೆಲಿಕಾಂ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳು

ಆಡಳಿತ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳ ಇಲಾಖೆ (CPGRAMS) ಪೋರ್ಟಲ್ ಅಂಚೆ ಸೇವೆಗಳು, ಟೆಲಿಕಾಂ, ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳು, ವಿಮಾ ಸೇವೆಗಳು, ಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ, ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅನಿಲ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ದೂರುಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಲು ತುಂಬಾ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ.

ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆಯು ವಿಳಂಬ, ವಿತರಣೆಯಾಗದಿರುವಿಕೆ, ಪಿಂಚಣಿಗಳು, ವಿಮೆ (ಅಂಚೆ ಸೇವೆ), ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ಆರೋಪಗಳು, ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಆಧಾರ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಕುರಿತು ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ. ಟೆಲಿಕಾಂ ಇಲಾಖೆಯು ಮೊಬೈಲ್, ಬ್ರಾಡ್‌ಬ್ಯಾಂಡ್, ಲ್ಯಾಂಡ್‌ಲೈನ್, ಪಿಂಚಣಿ, ಉದ್ಯೋಗಿ, ದುಷ್ಕೃತ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ. ಟೆಲಿಕಾಂ ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ದೂರುಗಳನ್ನು ಟೆಲಿಕಾಂ ದೂರುಗಳ ಪೋರ್ಟಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.

ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ವಿಮಾ ವಿಭಾಗವು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಾಕರ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಗ್ರಾಹಕ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿನ ಕೊರತೆ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ವಸತಿ ಸಾಲಗಳು, ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿಗಳು, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಯೋಜನೆಗಳು, ವಂಚನೆ, ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ದುರುಪಯೋಗ, ಕಿರುಕುಳ, ಸಾಲದ ಇತ್ಯರ್ಥ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ. RBI ದೂರುಗಳ ಪೋರ್ಟಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ದೂರುಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.

ನೀರು, ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್

ಕರ್ನಾಟಕ, ತಮಿಳುನಾಡು ಮತ್ತು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಂತಹ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ವಿದ್ಯುತ್ ಸೇವೆಯ ಬಗ್ಗೆ ದೂರು ನೀಡಲು ವಿದ್ಯುತ್ ಕರೆ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿವೆ. ನೀರಿನ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ದೂರುಗಳಿಗಾಗಿ, ಗ್ರಾಹಕರು ಕುಡಿಯುವ ನೀರು ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳ ಪೋರ್ಟಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.

ಮೇಲೆ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ದೂರುಗಳ ಪ್ರಕಾರಗಳ ಸೂಚನೆಗಳು ಮಾತ್ರ, ಸಂಪೂರ್ಣ ಪಟ್ಟಿ ಅಲ್ಲ.

ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾನೂನಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಲಾದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದೂರನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಡಿಮ್ಯಾಂಡ್ ಡ್ರಾಫ್ಟ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪೋಸ್ಟಲ್ ಆರ್ಡರ್ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಶುಲ್ಕದೊಂದಿಗೆ ನೀಡಬೇಕು. ಸರಕು ಅಥವಾ ಸೇವೆಗಳ ಮೌಲ್ಯದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಶುಲ್ಕಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ:

ಜಿಲ್ಲಾ ಗ್ರಾಹಕ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ಪರಿಹಾರ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾದ ಶುಲ್ಕ:

ರಾಜ್ಯ ಗ್ರಾಹಕ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ಪರಿಹಾರ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾದ ಶುಲ್ಕ:

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಹಕ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ಪರಿಹಾರ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾದ ಶುಲ್ಕ:

ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವೆಂದರೆ, ಹೀಗೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಶುಲ್ಕಗಳು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕ ಕಲ್ಯಾಣ ನಿಧಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ನಿಧಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಅದನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಗ್ರಾಹಕ ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಗಳ ಮುಂದುವರಿಕೆಗಾಗಿ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಗ್ರಾಹಕರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಘಟಕಕ್ಕೆ ದಂಡ ವಿಧಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ಹೊಂದಿದೆ. ದಂಡಗಳು, ದೋಷಪೂರಿತ ಸರಕುಗಳನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯುವುದು, ಅಂತಹ ಸರಕುಗಳು / ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಮರುಪಾವತಿಗಳು ಅಥವಾ ಅನ್ಯಾಯದ ವ್ಯಾಪಾರ ಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸುವುದು ಮುಂತಾದ ವಿವಿಧ ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಸುಳ್ಳು ಅಥವಾ ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುವ ಜಾಹೀರಾತುಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆ

ಸುಳ್ಳು ಅಥವಾ ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುವ ಜಾಹೀರಾತುಗಳಿಗೆ ತಯಾರಕರು, ಜಾಹೀರಾತುದಾರರು ಅಥವಾ ಅನುಮೋದಕರು ಹೊಣೆಗಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅಂತಹ ಜಾಹೀರಾತನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸುವ ಮೊದಲು ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮಾಡದಿದ್ದಾಗ ಮಾತ್ರ ಈ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯು ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಶಿಕ್ಷೆಯೇನೆಂದರೆ:

• ಮೊದಲ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ: ರೂ. 10 ಲಕ್ಷ ವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಬಹುದಾದ ದಂಡ ಮತ್ತು 2 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ.
• ಪ್ರತಿ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ: ರೂ. 50 ಲಕ್ಷ ವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಬಹುದಾದ ದಂಡ ಮತ್ತು 5 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ.
• ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು 1 ವರ್ಷದವರೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸದಂತೆ ನಿಷೇಧಿಸಬಹುದು.
• ನಂತರದ ಅಪರಾಧಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಅದನ್ನು 3 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಬಹುದು. ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಧಿಕಾರದ ಈ ನಿರ್ದೇಶನಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ವಿಫಲವಾದರೆ 6 ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಅಥವಾ ರೂ. 20 ಲಕ್ಷ ದಂಡ.

ಕಲಬೆರಕೆ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮಾರಾಟಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆ

ಕಲಬೆರಕೆ ಆಹಾರದ ಮಾರಾಟ, ಆಮದು, ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಅಥವಾ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ತಯಾರಕರು ಅಥವಾ ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳ ಯಾವುದೇ ಕ್ರಮವು ಶಿಕ್ಷಾರ್ಹವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಳಗಿನ ಶಿಕ್ಷೆಗಳು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತವೆ:

• ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ನೋವು ಅಥವಾ ಸಾವು ಸಂಭವಿಸದಿದ್ದಾಗ, 6 ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ರೂ. 1 ಲಕ್ಷ ವರೆಗೆ ದಂಡ ವಿಧಿಸಬಹುದು. ಗಾಯವು ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಗಂಭೀರವಾದ ನೋವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡದಿದ್ದಲ್ಲಿ, 1 ವರ್ಷದವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ರೂ. 3 ಲಕ್ಷ ವರೆಗಿನ ದಂಡ ವಿಧಿಸಬಹುದು.
• ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಘೋರ ನೋವು ಉಂಟಾದಾಗ, 7 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ರೂ. 5 ಲಕ್ಷ ವರೆಗೆ ದಂಡ ವಿಧಿಸಬಹುದು. ಕಲಬೆರಕೆಯು ಗ್ರಾಹಕರ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾದಾಗ, 7 ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿಲ್ಲದ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಜೀವಿತಾವಧಿಯವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ರೂ. 10 ಲಕ್ಷ ದಂಡ ವಿಧಿಸಲಗಬಹುದು.
• ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಗ್ರಾಹಕ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು, ಅದು ಮೊದಲ ಅಪರಾಧವಾದಾಗ ತಯಾರಕರ ಪರವಾನಗಿಯನ್ನು 2 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಅಪರಾಧ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯಾದರೆ ಅಂತಹ ತಯಾರಕರ ಪರವಾನಗಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಬಹುದು.

ನಕಲಿ ಸರಕುಗಳ ಮಾರಾಟಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆ

ನಕಲಿ ಸರಕುಗಳೆಂದರೆ ಅಸಲಿ ಎಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅಥವಾ ನೈಜ, ಮೂಲ ಸರಕುಗಳ ಅನುಕರಣೆ. ಇವುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೆಳಮಟ್ಟದ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಮೂಲ ಸರಕುಗಳ ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ಮಾಲೀಕರ ಟ್ರೇಡ್‌ಮಾರ್ಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಕ್ಕುಸ್ವಾಮ್ಯಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುತ್ತವೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಔಷಧಿಗಳು ಅಥವಾ ಅಗ್ಗದ ಮೇಕಪ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಒಂದು ಬಹುಮುಖ್ಯವಾದ ಉದಾಹರಣೆ. ಈ ಸರಕುಗಳ ಮಾರಾಟ, ಆಮದು, ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಅಥವಾ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ತಯಾರಕರ ಯಾವುದೇ ಕ್ರಮವು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಶಿಕ್ಷಾರ್ಹವಾಗಿದೆ:

ಇಂತಹ ನಕಲಿ ಸರಕುಗಳು ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಗಂಭೀರವಾದ ಗಾಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡದಿದ್ದರೆ, ತಯಾರಕರಿಗೆ 1 ವರ್ಷದವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ರೂ. 3 ಲಕ್ಷ ದಂಡ. ಇಂತಹ ನಕಲಿ ಸರಕುಗಳು ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಗಂಭೀರವಾದ ನೋವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದಾಗ, ತಯಾರಕರಿಗೆ 7 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ರೂ. 5 ಲಕ್ಷ ದಂಡ. ಖರೀದಿಸಿದ ವಸ್ತುವು ಗ್ರಾಹಕರ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾದಾಗ, ತಯಾರಕರಿಗೆ ಕನಿಷ್ಠ 7 ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಜೀವಿತಾವಧಿಯವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಕನಿಷ್ಠ ರೂ. 10 ಲಕ್ಷ ದಂಡ

ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಯು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಹೊರಗಿನ ಇತ್ಯರ್ಥವಾಗಿದ್ದು, ಅಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷಗಳು ವಿಚಾರಣೆಯ ವಿಧಾನವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಬಹುದು. ಇದು ವಿವಾದಗಳ ತ್ವರಿತ ಇತ್ಯರ್ಥಕ್ಕೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯಿದೆ, 2019, ಪಕ್ಷಗಳ ನಡುವೆ ಇತ್ಯರ್ಥದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಇರುವಾಗ, ಸಂಬಂಧಿತ ಆಯೋಗವು ಗ್ರಾಹಕರ ವಿವಾದವನ್ನು ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಬಹುದಾದ ನಿಬಂಧನೆಯನ್ನು ಒಳಕ್ಕೆ ತರಲಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಅಥವಾ ತಿರಸ್ಕರಿಸಲು ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗೆ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ 5 ದಿನಗಳ ಕಾಲಮಿತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ವಿವಾದವನ್ನು ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ ನಂತರ, ವಿವಾದ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ಪಾವತಿಸಿದ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಮರುಪಾವತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ

ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಬಹುದು:

1. ಹೆಜ್ಜೆ-1: ಇದು ವಿವಾದಗಳನ್ನು ಇತ್ಯರ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ‘ಗ್ರಾಹಕರ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ಸೆಲ್’ ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿದೆ. ಈ ಕೋಶವು ಪ್ರಕರಣಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
2. ಹೆಜ್ಜೆ- 2: ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಯು ವಿಷಯವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವಾಗ ನ್ಯಾಯಯುತವಾಗಿ ಮತ್ತು ವಿವೇಚನೆಯಿಂದ ವರ್ತಿಸಬೇಕು. ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಮೊದಲು ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗೆ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಸಹ ಪಾವತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
3. ಹೆಜ್ಜೆ- 3: ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಯನ್ನು ಎರಡೂ ಪಕ್ಷಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುವುದು, ಮತ್ತು ಗೌಪ್ಯವಾಗಿರುವುದು.
4. ಹೆಜ್ಜೆ- 4: ಪಕ್ಷಗಳು ಎಲ್ಲಾ ಸಂಬಂಧಿತ ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗೆ ಒದಗಿಸಬೇಕು.
5. ಹೆಜ್ಜೆ- 5: 3 ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನಂತರ ಪಕ್ಷಗಳು ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಬಂದರೆ, ಪಕ್ಷಗಳ ಸಹಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ‘ಒಪ್ಪಂದ ವರದಿ’ ರವಾನಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
6. ಹೆಜ್ಜೆ – 6: ಸಂಬಂಧಿತ ಆಯೋಗವು ಕಕ್ಷಿದಾರರ ‘ಒಪ್ಪಂದ ವರದಿ’ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ 7 ದಿನಗಳೊಳಗೆ ಆದೇಶವನ್ನು ರವಾನಿಸಬೇಕು.
7. ಹೆಜ್ಜೆ- 7: ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಯಾವುದೇ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಬರದಿದ್ದರೆ, ಅದನ್ನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ವರದಿಯ ಮೂಲಕ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ತಿಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಯೋಗವು ನಂತರ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಗ್ರಾಹಕ ವಿವಾದದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಆಲಿಸಿ ವಿಷಯವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ.
8. ಹೆಜ್ಜೆ – 8: ವಿವಾದವನ್ನು ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಿದ ನಂತರ, ಆರ್ಬಿಟ್ರೇಷನ್ ಅಥವಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ವ್ಯಾಜ್ಯದಂತಹ ಇತರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಯಿಂದ ಇತ್ಯರ್ಥವಾಗದ ದೂರುಗಳು

ಈ ಕೆಳಗಿನ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ:

ಗಂಭೀರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಅಜಾಗರೂಕತೆ, ಉದಾ. ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಅಜಾಗರೂಕತೆ ವಂಚನೆ (fraud), ಫೋರ್ಜರಿ (forgery), ಬಲೋದ್ಬಂದಿ (coercion) ಎರಡೂ ಪಕ್ಷಗಳಿಂದ ಅಪರಾಧಗಳ ಸಂಯೋಜನೆ (compounding) ಗಾಗಿ ಅರ್ಜಿಗಳು. ಇದರರ್ಥ ಅಂತಹ ಅಪರಾಧ 3 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮರು-ಸಂಭವಿಸದಿದ್ದರೆ, ದಂಡವನ್ನು ಪಾವತಿಸಿದ ನಂತರ, ಈ ಅಪರಾಧಗಳ ಕುರಿತಾದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಪಕ್ಷಗಳ ನಡುವೆ ಇತ್ಯರ್ಥಗೊಳಿಸಬಹುದು.

ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧಗಳು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು. ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಗಳಲ್ಲದ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಇವು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಹಿವಾಟುಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಗೌಪ್ಯತೆಯ (privacy) ಉಲ್ಲಂಘನೆ.

ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರಗಳ ವಿವರಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ:

ಕೇಂದ್ರ ಗ್ರಾಹಕ ರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ

ಕೇಂದ್ರ ಗ್ರಾಹಕ ರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ (CCPA) ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಗ್ರಾಹಕರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು, ರಕ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲು ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. CCPA ಗೆ ಕೆಳಕಂಡ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಲಾಗಿದೆ:

• ಗ್ರಾಹಕರ ಹಕ್ಕುಗಳ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತನಿಖೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವುದು ಮತ್ತು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ದೂರುಗಳ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದು.
• ಅಸುರಕ್ಷಿತ ಸರಕು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳನ್ನು ವಾಪಸ್ಸು ಪಡೆಯಲು ಆದೇಶ ನೀಡುವುದು ಅನ್ಯಾಯದ ವ್ಯಾಪಾರ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ದಾರಿತಪ್ಪಿಸುವ ಜಾಹೀರಾತುಗಳನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಆದೇಶ ನೀಡುವುದು.
• ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುವ ಜಾಹೀರಾತುಗಳ ತಯಾರಕರು, ಅನುಮೋದಕರು ಮತ್ತು ಪ್ರಕಾಶಕರ ಮೇಲೆ ದಂಡ ವಿಧಿಸುವುದು.

ಇದು ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಆದರೆ ರಾಷ್ಟ್ರದಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಅವಕಾಶವಿದೆ. ಅವರು ದೂರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಾಗ ಅಥವಾ ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಮೇಲೆ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ವಿಚಾರಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಬಹುದು.

ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಮಂಡಳಿಗಳು

ಕೇಂದ್ರ ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಮಂಡಳಿಯು ಸಲಹಾ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಗ್ರಾಹಕರ ಹಕ್ಕುಗಳ ಪ್ರಚಾರ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸಲಹೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ, ರಾಜ್ಯ ಗ್ರಾಹಕ ರಕ್ಷಣಾ ಮಂಡಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲಾ ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಮಂಡಳಿಗಳು ಎಂಬ ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಘಟಕಗಳು ಸಹ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಸಲಹಾ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಇದೇ ರೀತಿಯ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ (ಅರಿವು ಹರಡುವಂತಹ) ಇತರ ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಗ್ರಾಹಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ (ಗುಜರಾತ್) , ಭಾರತೀಯ ಮಾನದಂಡಗಳ ಬ್ಯೂರೋ, ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕ ಸಂಘಟನೆ ಒಕ್ಕೂಟ, ಮುಂಬೈ ಗ್ರಾಹಕ ಪಂಚಾಯತ್, ಇತ್ಯಾದಿ.